آیت‌الله منتظری

مرتکب شد شرعا ضمان دارد یا این که چنانچه جرم نسبت به غیرمسلمان واقع شده باشد شرعا ضمانتی ندارد، ولو این که فرضا حکومت آن کشور هم بازخواست ننماید؟

3 - تعهداتی که در زمینه مسائل اقتصادی، فرهنگی، سیاسی از طرف حکومت یا اشخاص حقیقی و حقوقی از مسلمانان با کشور غیراسلامی و یا افراد غیرمسلم منعقد می‎گردد شرعا هم تعهدآور بوده و التزام به آن واجب است یا خیر؟

در پایان نظر مبارک را در خصوص مفهوم دو روایت ذیل که از رسول گرامی اسلام (ص) روایت شده همراه با توجیهات متنی و سندی آن ارائه بفرمایید: "ما رآه المسلمون حسنا فهو عندالله حسن" و حدیث: "من ظلم معاهدا و کلفه فوق طاقته فانا خصمه یوم القیامة".

جواب: در اول سوره "مائده" از قرآن کریم می‎خوانیم: (یا ایها الذین آمنوا اوفوا بالعقود) (ای مردم مؤمن به عقد و پیمانهای خود پایبند باشید.) و در آیه 34 سوره "اسراء" می‎خوانیم: (و اوفوا بالعهد ان العهد کان مسئولا) (به عقد و تعهدات خود پایبند باشید که از آنها سؤال خواهد شد.)

و در نامه 53 نهج البلاغه به مالک اشتر می‎خوانیم: "و ان عقدت بینک و بین عدوک عقدة او البسته منک ذمة فحط عهدک بالوفاء وارع ذمتک بالامانة، و اجعل نفسک جنة دون ما اعطیت، فانه لیس من فرائض الله شیی الناس اشد علیه اجتماعا مع تفرق اهوائهم و تشتت آرائهم من تعظیم الوفاء بالعهود و قد لزم ذلک المشرکون فیما بینهم دون المسلمین لما استوبلوا من عواقب الغدر، فلا تغدرن بذمتک و لا تخیسن بعهدک ولا تختلن عدوک فانه لا یجتری علی الله الاجاهل شقی. و قد جعل الله عهده و ذمته امنا افضاه بین العباد برحمته و حریما یسکنون الی منعته و یستفیضون الی جواره فلا ادغال و لامدالسة و لاخداع فیه..." (و اگر بین خود و دشمنت پیمانی بستی و او را از جانب خویش امان و آسودگی پوشاندی - همچون جامه - به پیمانت وفادار باش و پناه و اذنت را به درستی رعایت کن. زیرا چیزی از واجبات خداوند در اجتماع مردم با آن همه اختلاف هواها و پراکندگی اندیشه هایشان بالاتر از بزرگ دانستن وفای به