صفحه ۲۵

قرائت آن ترغیب می‎نموده اند، و معیار صحت و سقم اخبار وارده را مطابقت یا مخالفت با قرآن قرار داده اند.

ج 4 - قرآن کریم کلام خداست و همان گونه که خدا وجود غیرمتناهی و علم غیرمتناهی و قدرت غیرمتناهی است، کلام او نیز دارای وجوه مختلف و ظهور و بطون و معانی تودرتو است؛ برخی از آنها درخور فهم همه و برخی درخور فهم خواص یا خواص خواص می‎باشد. قرآن با کلام بشر و حتی کلام انبیاء و اولیاء الهی فاصله بسیار دارد، و با این که عموم مردم از آن برداشتی فراخور حال و سطح فکری خویش دارند و از آن به همان اندازه بهره می‎برند و برای آنان حجت است، ولی درک عمیق و تبیین اسرار دقیق آن بویژه هنگام مناظره و مجادله کار هر کس نیست. و تنها آورنده قرآن و وابستگان به آن حضرت از دقایق و رقایق آن با اطلاعند. و بر این اساس استدلال به قرآن با قطع نظر از معصومین (ع) در تفسیر و تبیین آن کار درستی نیست، و لذا پیامبراکرم (ص) در حدیث "ثقلین" که از طرق فریقین روایت شده است امت را بعد از خویش به کتاب خدا و عترت خویش ارجاع دادند و فرمودند: "لن یفترقا". (هرگز قرآن و عترت از هم جدا نخواهند شد.)

پس اگر فرضا امیرالمؤمنین (ع) ابن عباس را در مناظره با خوارج از استدلال به قرآن نهی کرده باشند برای این جهت بوده که قرآن "ذو وجوه" و دارای معانی دقیق و طبقه بندی است و طبعا در مقام مناظره طرفین تلاش می‎کنند از وجوه مختلفه آن بهره برند؛ و این امر نه تنها موجب چالش و کشمکش می‎شود، بلکه اصل بحث را بی ثمر می‎نماید. و بسا در نظر آن حضرت، ابن عباس توان اقناع آنان و اثبات مطلوب را از قرآن نداشته است و شاید اگر خود حضرت به مناظره با آنها می‎رفتند به وسیله قرآن با آنان محاجه می‎کردند.

د -ج 1 - عذاب در قیامت برای هدایت گمراهان نیست؛ زیرا ظرف هدایت تشریعی ظرف عمل به دستورات الهی است و آن، دنیا و قبل از مرگ است. عذاب اخروی لازمه اعمال زشت و ناشایست بلکه باطن و تجسم آنها می‎باشد و یک امر گزافی نیست. و همچنین است جزای اعمال نیک : (فمن یعمل مثقال ذرة خیرا یره، و من

ناوبری کتاب