آیت‌الله منتظری

خامسا - از روایات زیادی استفاده می‎شود که نماز در هیچ حالی ترک نخواهد شد. و نیز از ادله شرعی استفاده می‎شود که خواندن نماز در وقت، مصلحتی جدای از مصلحت خواندن اصل نماز دارد؛ و لذا قضای نمازی که در وقت آن بجا آورده نشده واجب است.

و توهم این که سفر به قطبین حرام و مهاجرت از آن واجب است - چنانکه گفته شده - با این حقیقت که دین مقدس اسلام شریعت سهل و آسان است منافات دارد. از طرفی بدیهی است که قطبین و ذخائر و معادن و امکانات خدادادی آن از نعمت های الهی است که همچون سایر نعمت های موجود در زمین برای انسان خلق شده است.

و این که در حکم شرعی مصادیق خارج از متعارف هر موضوعی به حکم مصادیق متعارف آن رجوع می‎شود در ابواب فقه شایع و زیاد خواهد بود؛ و در قطبین این معنا احساس می‎شود که هر بیست و چهار ساعت از روز، زمین یک دور کامل همچون سنگ آسیاب می‎گردد به شکلی که دایره و خط افق با دایره و خط معدل النهار تطبیق می‎شود. و همین وضعیت در شبهای قطبین نسبت به حرکت ستارگان نیز وجود دارد، پس طبعا تشخیص اوقات امکان پیدا می‎کند.

و اما احتمال این که ملاک اوقات نماز و روزه در قطبین، کشوری است که شخص از آنجا به قطبین مهاجرت نموده است، با توجه به تغییر شرایط و اختلاف حکم قطبین با کشور شخص، دلیل موجهی ندارد. همان گونه که احتمال این که ملاک اوقات نماز و روزه در قطبین آفاق و کشورهای نزدیک به قطبین، و یا آفاق و اوقات مکه و مدینه - به لحاظ نزول وحی در آن دو مکان مقدس - باشد نیز بدون وجه و دلیل می‎باشد. بنابراین آنچه به نظر مساعد می‎رسد این است که ملاک نماز و روزه در قطبین همان مناطق متعارف زمین است، یعنی مناطق واقع در خط استواء که شب و روز در آنجا مساوی می‎باشند."التعلیقة علی العروة الوثقی، ص 419.