صفحه ۱۰۲

مسائل نماز

نیت

(سؤال 1191) در بسیاری از مسائل فقهی فقهای عظام می‎فرمایند اگر قصد قربت حاصل شود عبادت صحیح است و الا فلا، مثلا مرحوم صاحب العروة در بحث تقلید مسأله 16 می‎فرماید: "... و اما الجاهل القاصر او المقصر الذی کان غافلا حین العمل و حصل منه قصد القربة ..." و امثال اینها. اگر قصد قربت امر نفسانی است، که در هر صورت مکلف می‎تواند به جا آورد. خواهشمندم توضیحی بفرمایید.

جواب: نظر بعضی این است که شخص شاک یا جاهلی که درصدد رفع جهل برنیامده معلوم می‎شود کما هوحقه اعتناء به وظایف شرعیه ندارد و قهرا قصد قربت برای او حاصل نمی شود؛ ولی جواب این است که قصد قربت مراتب دارد. ممکن است کسی صددرصد درصدد تحصیل غرض مولی نباشد ولی مرتبه ای از اطاعت را حاضر است انجام دهد؛ مثلا در مورد تردد قبله در چهار طرف، ممکن است کسی حاضر نباشد چهار نماز به جا آورد و برای او سخت باشد ولی حاضر است یک نماز به یک طرف به قصد این که شاید مطابق با واقع باشد انجام دهد. و اگر برای خدا نبود این یک نماز را نیز انجام نمی داد. در اینجا نسبت به نماز واحد قصد قربت حاصل شده است و بر فرض مطابق با واقع بودن نماز صحیح است و تکلیف از او ساقط شده است.

(سؤال 1192) اگر انسان بترسد که نماز و سایر اعمالش ریایی باشد و فکر کند که مردم درباره او چه می‎گویند، آیا اعمالش باطل است یا نه ؟

جواب: اگر انسان عمل عبادی را برای این که مردم ببینند و از او تعریف کنند بجا آورد ریا و باطل است؛ ولی چنانچه از ریایی شدن بترسد و از آن پرهیز می‎کند اما شک دارد آیا ریایی شده است یا نه، اشکالی ندارد.

ناوبری کتاب