جواب: 1 و 2 - اگر حرجی بودن زندگی با زوج مستند به زوج باشد بعید نیست که قاضی شرع بتواند زوج را وادار به طلاق، و در صورت امتناع او، قاضی شرع اقدام به طلاق نماید، ولی اگر مستند به زوجه باشد مشکل است.
سؤال 731 معیار در عسر و حرج که موجب طلاق گردد چیست ؟ آیا مربوط به عرف است و یا تنها تشخیص آن با نظر حاکم شرع میباشد؟
جواب: تشخیص آن با قاضی شرع جامع الشرائط است و قاضی شرع جامع الشرائط فتوی طبق نظر خود حکم میکند و قاضی شرع منصوب منصوب: نصب و تعیین شده از طرف مقام صالح . از طرف او تابع نصب است در غیر این فرض کسی حق حکم ندارد و اگر حکم کند حکمش نافذنافذ: لازم الاجراء. نیست.
سؤال 732 دختری هنگام عقد با یک مرد غیر ایرانی شرط کرده مدت ده سال در قم سکونت نماید و زوج قبول کرده است ولی زوج پس از دو سال زندگی به این شرط پشت پا زده و با مراجعت به وطن خود در خارج ایران خواهان رفتن زوجه به آن کشور میباشد؛ اما زوجه به استناد شرائط منعقده حین عقد نمی خواهد از ایران به کشور خارج مهاجرت نماید و در نتیجه در موضعی قرار گرفته که چاره ای جز درخواست طلاق ندارد، علیهذا دو سؤال ذیل مطرح است: 1 - آیا حق طلاق به عهده زوجه قرار میگیرد یا خیر؟ 2 - چنانچه زوج به درخواست زوجه پاسخ مثبت گفته و طلاق بدهد آیا زوجه به تمام مهریه معینه حق دارد یا کمتر از آن ؟
جواب: در فرض سؤال، اختیار طلاق در دست زوجه نیست ولی بر او واجب نیست که از ایران قبل از پایان مدت اشتراط، خارج شود و در این فرض اگر زوج از اداء حقوق او با رعایت شرط مذکور امتناع نماید زوجه میتواند به مقام صالح قضایی مراجعه کند تا قاضی شرع، زوج رامجبور کند که یا حقوق زوجه خود را اداء نماید و یا او را مطلقه کند و اگر زوج، طلاق رجعی بدهد یا اینکه طلاق ندهد، زوجه حق مطالبه تمام مهر خود را دارد و اگر به طلاق خلع توافق نمایند هر چه در برابر طلاق، بذل کرده باشد متعلق به زوج است و زوجه حق مطالبه بقیه را دارد.