آیت‌الله منتظری

آرمانهای انقلاب و میزان تحقق آن، سیاست خارجی، اشغال سفارت آمریکا، انرژی هسته ای و دهها موضوع دیگر.

6 - وسعت دیدارها و گفتگوها، نشانگر آن است که ایشان کانون توجه قشرهای گوناگون جامعه بوده اند؛ گرچه به سبب کهولت سن و وفور اشتغالات علمی و محدودیت های سیاسی فقط بخشی از درخواست ها برای گفتگو و دیدار اجابت می‎شدند.

7 - نکته ای که در مجموعه دیدگاهها به چشم می‎آید و اهمیت ویژه ای دارد این است که درست برعکس تهمتی که مخالفان قدرت طلب ایشان نثارش می‎کردند هیچگاه بازیچه جو روزگار و رسانه ها و دیدارها و افراد و احزاب نبوده است. سخنان او در سی سال گذشته بیانگر استقلال رأی و تفکر اوست؛ در عین حال با افکار دیگر، ترشرویی نمی کرد بلکه همه را می‎شنید و احسن را بر می‎گزید. در پاره ای از زمینه ها همچون احکام قصاص و ارث دیدگاههای دینی خویش را مطرح می‎کرد و نگران نبود که مورد ملامت قرار گیرد؛ و ترجیح می‎داد با همگان صادق باشد و فقط آنچه را باور دارد بر زبان آورد. همین خصوصیت، اعتماد به وی و نفوذ کلامش را افزونتر می‎ساخت و از همین رو مخالفانش در حکومت نیز از کلام او می‎هراسیدند؛ و این ترس در کلامشان آشکار است.

حاصل اینکه منتظری یک فقیه سنتی پویا و اهل تعامل با اندیشه های نو، و یک انقلابی وفادار به آرمان های انقلاب سال 1357 و آزادیخواه و انسان گرا بود و آزادی بیان و انتقاد کردن و انتقاد شنیدن را عمیقا باور داشت.

8 - از حیث سندیت گرچه مجلدات پیشین در زمان حیات آیت الله العظمی منتظری و با نظارت ایشان عرضه شده اند اما افزون بر آن، تمامی مطالب مندرج در سه جلد دیدگاهها در حیات آن بزرگوار در رسانه های چاپی و اینترنتی از جمله سایت معظم له منتشر گردیده اند. چنان که در این جلد ملاحظه می‎شود خود ایشان بارها به دو جلد کتاب دیدگاهها که پیش از این منتشر شده است استناد کرده و پرسندگان را به آنها ارجاع داده اند.