آیت‌الله منتظری

می‎کنند، و با سکوت و بی تفاوتی افراد جامعه، بی قانونی و ظلم و تجاوز به حقوق دیگران رواج می‎یابد؛ ولی اگر افراد و نخبگان جامعه احساس وظیفه نموده و در برابر ظلم ها، تجاوزها و اعمال خلاف قانون اعتراض و مقاومت نمایند طبعا حاکمیت سیر طبیعی خود را طی کرده و در اختیار افراد صالح قرار می‎گیرد.

نهی از منکر منحصر در امور جزئی از قبیل کنار رفتن روسری یک دختر نیست، بلکه بیشتر در مسائل اصولی و بنیادی جامعه است. همه مردم باید در برابر ظلم و تجاوز به حقوق اجتماعی افراد، حاکمیت روابط بر ضوابط، سلب آزادیهای مشروع، تقسیم افراد جامعه به خودی و غیر خودی، انجام بازداشت های غیرقانونی و محاکمات خودسرانه و اسراف در بیت المال عمومی و تضییع آن اعتراض کنند.

[ لزوم تحزب سیاسی ]

این قبیل امر به معروف و نهی از منکر در سطح وسیع و عمومی بر تحزب و تشکل های سیاسی توقف دارد تا بتوانند هم دولت صالح و قادر تشکیل دهند و هم در مراحل مختلف بر کارهای دولت و مسئولین نظارت داشته باشند، و به اصطلاح اهل مدرسه "مقدمه واجب، واجب است".

اگر همه افراد جامعه احساس مسئولیت کرده و بر کار مجریان و متصدیان امور نظارت شود حکومت و جامعه سالم و صالح می‎شود، اما اگر امر به معروف و نهی از منکر را ترک کنید نتیجه اش این است که آدمهای خودسر و قدرت طلب بر شما مسلط می‎شوند و سپس شما هرچه دعا کنید مستجاب نمی شود. درست است دعا به جای خود باید باشد و نفس دعا عبادت خداست و در شرائطی مستجاب می‎شود، ولی عالم طبیعت عالم اسباب و مسببات است و حکومت نیز بر اساس یک اسباب خاصی تشکیل می‎شود؛ پس افراد جامعه نباید نسبت به مسائل اجتماعی و سیاسی بی تفاوت باشند و همگان باید نسبت به آن احساس مسئولیت کنند.

در زمان پیغمبر(ص) مسأله قبیله و عشیره رایج بوده و وقتی که رؤسای قبایل