صفحه ۳۲۷

با این صحبتی که شما فرمودید به نظر شما مرکز تشیع در حال حاضر قم است یا نجف و کربلا؟

البته هر دو، چون نجف سابقه دارد در اثر سابقه مورد توجه علماست ولی اخیرا قم بیشتر مورد توجه واقع شده، چون برای نجف صدام مزاحمت ایجاد کرده بود قم بیشتر مورد توجه بود، علاوه بر این که قم چون مرکز انقلاب بود انقلاب سبب شد که دنیا به قم و مذهب تشیع توجه زیادی بکنند، و حتی کتابهایی هم راجع به این جهت نوشته شده، حتی آنهایی هم که مخالف هستند یک چیزهایی نوشته اند و قم را مورد توجه قرار داده اند. الان بسیاری از علمایی که در قم هستند همانهایی هستند که در نجف بوده اند و به قم مهاجرت کرده اند، در نجف بزرگ شده اند ولی الان در قم درس دارند.

[ آیا اسلامی که در ایران هست می‎تواند الگو واقع شود؟]

به نظر شما این شیوه از اسلام که در ایران وجود دارد می‎شود به عنوان یک الگو و یک مدل قرار بگیرد برای بقیه کشورهای اسلامی ؟

اگر تندروی هایی که شده و سوءاستفاده ها را کنار بگذارند بله. وعده های زیادی اوایل انقلاب به مردم داده شد و مردم امیدوار بودند، بنابر این بود که در کشور آزادی باشد و حکومت در دست مردم باشد. معنی جمهوری یعنی حکومت مردمی و مردم واقعا نقش داشته باشند، نقش اساسی. جوری نباشد که دخالت های ناروایی انجام شود از ناحیه شورای نگهبان یا جاهای دیگر، اگر از اینها دست بردارند و به مردم بیشتر بها بدهند ممکن است ایران روزگاری الگو شود برای سایر کشورهای اسلامی. خلاصه یک تندروی ها و انحصارطلبی هایی در این وسط پیدا شده است. متأسفانه قدرت یک مقداری استبداد و انحصارطلبی می‎آورد؛ اگر دست از این استبدادها و خودسری ها برداشته شود و جوری نباشد که مثل شورای نگهبان خودشان را قیم مردم پندارند و نمایندگان مردم را به بهانه های واهی رد کنند

ناوبری کتاب