آیت‌الله منتظری

«9» در باب تزاحم (دین، مدارا و خشونت)

مسؤولین محترم ماهنامه کیان دامت توفیقاتهم

پس از سلام و تحیت، سؤال کرده اید: "آیا احکامی که در فقه اسلامی درباره جهاد ابتدایی، ارتداد، نجاست کفار، امر به معروف و نهی از منکر و... وجود دارد، زمینه ساز نوعی خشونت دینی نیست ؟"

جواب: تفصیل جواب در نامه نمی گنجد ولی به طور اجمال نکته هایی را یادآور می‎شوم:

1 - تشریع کامل و صحیح تشریعی است که با نظام تکوین و طبیعت هماهنگ باشد، بلکه تشریع خود یکی از مظاهر تکوین است، و در نظام تکوین - معمولا - نرمش با خشونت تواءم است، و هر پدیده ای ترکیبی از دو قسمت نرمش و خشونت می‎باشد. قسمت نرمش بستر فعالیت و بهره دهی آن پدیده، و قسمت خشونت حافظ کیان و ثبات و محور تداوم آن پدیده است، از باب مثال و نمونه:

زمین مرکب است از جلگه های هموار و نرم و کوههای خشن و مرتفع، جلگه ها محل سکونت و آرامش انسانها و بستر کشت و زرع و بهره وریهاست، ولی ثبات و آرامش زمین به کوههای خشن و مرتفع وابسته است.

در سوره مرسلات می‎خوانیم: (و جعلنا فیها رواسی شامخات) در زمین کوههای استوار و مرتفع قرار دادیم.