[ تسامح و تساهل در اسلام ]
سؤال 5 - به نظر حضرتعالی اصل "تسامح و تساهل" تا چه اندازه با منابع و دستورات اسلامی و نیز سیره عملی پیامبراکرم (ص) و ائمه معصومین (ع) همگونی دارد؟ و آیا این اصل با اصل "حفظ ارزشها و آرمانها" قابل جمع است ؟
جواب: جرائم و گناهان بسیار تفاوت دارند: برخی بزرگ و برخی کوچک، برخی آثار سوء اجتماعی دارند و برخی فقط به ضرر خود مجرم است، برخی علنا انجام میشود و مجرم درصدد پرده دری و لجاجت است و برخی مخفیانه.
مجرم گاه پشیمان شده و توبه میکند، گاهی بر گناه خود اصرار دارد. و به طور کلی هدف از برخورد با مجرم نباید انتقام جویی باشد، بلکه منظور باید تنبه و آگاهی مجرم و دیگران و جلوگیری از شیوع گناه و آلوده شدن جامعه باشد.
و بر این اساس اولا تجسس و تفحص از وقوع گناه به شنود یا تحقیق جایز نیست، و ثانیا در برابر گناه علنی گاه تذکر دادن به مجرم کافی است، و گاه توبیخ لازم است، و گاه ارعاب و تهدید، و گاه نوبت به تعزیر و حد شرعی و حبس و تبعید و امثال اینها میرسد، و گاه عفو و گذشت لازم است؛ و بالاخره نهی از منکر و جلوگیری از وقوع گناه درجات و مراتب مختلفی دارد و هدف از همه آنها اصلاح فرد و جامعه است، پس باید به گونه ای انجام شود که مؤثر باشد نه اینکه مردم را به لجاجت و طغیان وادارد، و تشخیص آن کار هرکس نیست؛ لذا متصدیان امر به معروف و نهی از منکر باید از افراد متعهد، عاقل، با عاطفه، دلسوز و آگاه به روحیات و جهات روانی اشخاص انتخاب شوند.
در نتیجه اصل وجوب امر به معروف و نهی از منکر برای حفظ ارزشهاست، و معنای تسامح و تساهل توجه به درجات و مراتب آن میباشد و اینکه در برخی موارد عفو و گذشت لازم است و در برخی مجرد تذکر کافی است، و در این گونه موارد شدت عمل گناه است و نتیجه معکوس دارد.
مجرم مانند بیمار است، همان گونه که معالجه بیماری تن درجات و مراتب دارد و به اصطلاح : "آخر الدواء الکی" (آخرین دواء داغ کردن و سوزاندن بدن بیمار است)، معالجه بیماران روحی و روانی نیز دارای درجات و مراتب است و بسا جای گذشت
.jpg)
