آیت‌الله منتظری

[ ازدواج های سیاسی صدر اسلام ]

ج 2 - امام حسن مجتبی (ع) غیر از جعده همسران دیگری نیز داشتند و از آنان اولاد داشتند. جعده یکی از همسران ایشان بود، و پدر جعده اشعث بن قیس از شخصیتهای مقتدر و بارز آن زمان بود، و در شرایط آن زمان ازدواجهای سیاسی برای همبستگی سیاسی امری رایج بود، همان گونه که رسول خدا(ص) با حفصه و عایشه ازدواج نمود؛ و این قبیل ازدواجها در آن اعصار ضروری بود. و بنا نبود ائمه (ع) در زندگی اجتماعی با مردم به علم غیب و علم به باطن اشخاص عمل نمایند، بلکه برحسب ظاهر متعارف عمل می‎کردند.

ج 3 - نقل شده که خلیفه دوم ام کلثوم را خواستگاری نمود، امیرالمؤمنین (ع) فرمودند: او صغیره است. خلیفه دوم گفت: هدفم امر جنسی نیست، بلکه از رسول خدا(ص) شنیدم: هر حسب و نسبی در قیامت منقطع است غیر از حسب و نسب من، و انتساب هر قومی از ناحیه پدر است غیر از اولاد فاطمه که من پدر آنها هستم؛ و بالاخره او به عباس عموی حضرت متوسل شد و تهدیدات تندی کرد، و عباس از حضرت امیر(ع) درخواست نمود امر ام کلثوم را به او واگذار نماید، و عباس ام کلثوم را به عقد او درآورد از باب تقیه و ضرورت. تهدید خطرناک هر حرامی غیر از قتل را حلال می‎کند. در صورتی که او به ظاهر مسلمان بود، و ازدواجها در آن اعصار نوعا دارای جنبه سیاسی بوده است، نظیر ازدواج رسول خدا(ص) با دختران ابوبکر و عمر و ابی سفیان؛ و هرچند ام کلثوم صغیره بوده و پدر ولی او بوده است، ولی بسا آن ازدواج به مصلحت او بوده است، زیرا حفظ جانش بر آن توقف داشته است؛ و بر حسب نقل ابن شهرآشوب از ابی محمد نوبختی در کتاب امامت: "ام کلثوم صغیره بود و عمر قبل از همبسترشدن با او مرد، و پس از او با سه نفر یکی پس از دیگری ازدواج نمود: عون بن جعفر، محمدبن جعفر، عبدالله بن جعفر". (مناقب، ج 3، ص 89)

ولی در حدیثی امام صادق (ع) اصل این ازدواج را انکار کرده اند. (بحار، ج 42، ص 88) هرچند این حدیث مشتمل بر مطلبی است که پذیرفتن آن مشکل است.