محتوا میباشد چنانکه گفته اند: "المجاز قنطرة الحقیقة" (مجاز پلی است برای حقیقت). اگر کسانی ظلم میکنند و حقوق دیگران را تضییع میکنند یا از شکل عبادات الهی سوءاستفاده میکنند موجب بطلان اعتقادات یا اعمال ما نمی شود. (من یعمل مثقال ذرة خیرا یره، و من یعمل مثقال ذرة شرا یره).
متأسفانه در این مرحله دو فکر متضاد و غلط وجود دارد: جمعی دستورات اسلام را منحصر در مسائل عبادی و اخلاقی میدانند، و برخی - چنانکه شما نوشته اید - به طور کلی مسائل عبادی اسلام را نادیده میگیرند و به آنها اعتنا ندارند؛ در صورتی که اسلام در همه شؤون مورد نیاز بشر و از جمله در مسائل اجتماعی، اقتصادی، جزایی، سیاسی، حاکمیت و شرائط و روش آن با ملت و روابط بین آنها دستور و رهنمود دارد.
[ آزادی یک حق طبیعی است ]
4 - خدا در قرآن به آدم و حتی ابلیس آزادی انتخاب داده است؛ آیا حکومت اسلامی میتواند از خدا نیز برای هدایت انسان دلسوزتر باشد و آزادی را که خدا حتی به ابلیس داده است از مسلمانان سلب کند با این توجه که از فساد جامعه جلوگیری نماید؟
جواب: اختیار و آزادی عمل در انسان یک امر طبیعی و از مهم ترین نعمت های الهی است؛ و هیچ مقامی نمی تواند و نباید آن را سلب نماید، و در قرآن کریم میخوانیم: (لا اکراه فی الدین). دین و اعمالی که به زور و اکراه حاصل شود هیچ ارزشی ندارد. ولی ادیان الهی هدایت و راهنمائی انسان را بر عهده دارند و راه استفاده از اختیار و آزادی را به انسانها ارائه نموده اند و با منطق و استدلال راه سعادت و راه شقاوت را مشخص کرده اند.
حکومت اسلامی نیز باید راه انبیاء را ادامه دهد، دستورات و احکام الهی را ابلاغ نماید و امر به معروف و نهی از منکر را که یکی از مهم ترین دستورات الهی است برای حفظ اسلام و سعادت جامعه اجرا نماید، و اگر کسانی بخواهند از آزادی سوءاستفاده نموده و به حقوق دیگران تجاوز نمایند جلوی آنان را بگیرد. در هیچ جامعه ای دزدان و غارتگران و متجاوزین به حقوق دیگران را - به بهانه آزادی - آزاد