آیت‌الله منتظری

جناب مستطاب آقای مهندس طاهری نماینده محترم نجف آباد دام توفیقه

پس از سلام و اعتذار از تأخیر پاسخ به پرسش جنابعالی در رابطه با دیه اهل کتاب؛ فقهای اهل سنت در دیه اهل کتاب اختلاف دارند:

حنفیه دیه همه آنان را مانند دیه مسلمان - ده هزار درهم و قرائن آن - می‎دانند؛ و غیر حنفیه دیه زرتشتی را هشتصد درهم می‎دانند، ولی دیه یهودی و نصرانی را شافعیه چهار هزار درهم، و مالکیه و حنبلی ها نصف دیه مسلمان می‎دانند.

و اما فقهای شیعه، مشهور آنان دیه هر سه فرقه را هشتصد درهم می‎دانند و بر این امر اخبار صحیحه بسیاری دلالت دارد؛ و هرچند در برخی اخبار شیعه چهار هزار درهم، و در برخی مانند دیه مسلمان نیز ذکر شده، ولی نوعا فقها این اخبار را حمل بر تقیه کرده اند و به آنها عمل نکرده اند.

و شیخ طوسی (ره) این اخبار را حمل نموده بر کسی که عادت دارد اهل کتاب را بکشد؛ و برخی از فقهای معاصر اخبار متعارض را حمل نموده بر اختیار دولت اسلامی برحسب شرائط و موقعیت افراد.

ولی بالاخره کثرت اخبار هشتصد درهم، و صحت آنها و عمل مشهور فقها بر طبق آنها قابل اغماض نیست. لیکن برای رفع دغدغه هموطنان و جلوگیری از تبلیغات مخالفین نظام اسلامی به ویژه در شرائط جهانی امروز راهی وجود دارد بدین گونه که چون اهل کتاب در ذمه یا امان دولت اسلامی می‎باشند، ممکن است دولت اسلامی در عقد ذمه یا امان به عنوان شرط ضمن عقد لازم متعهد شود که در صورتی که آنان به شرائط ذمه و امان عمل نمایند دیه آنان را مانند دیه مسلمان پرداخت نماید، که طبعا زائد بر هشتصد درهم از بودجه دولت پرداخت می‎شود، این موضوع در بودجه کشور منظور می‎گردد و به مصلحت نظام و کشور و جمع بین الحقوق می‎باشد و مجلس شورای اسلامی نیز آن را تحت ضوابط و شرائطی تصویب می‎نماید، و مصادیق آن زیاد نیست تا مستلزم بودجه سنگینی شود.

ان شاءالله موفق باشید.