آیت‌الله منتظری

لی علیکم حقا و لکم علی حق، فاما حقکم علی فالنصیحة لکم، و توفیر فیئکم علیکم، و تعلیمکم کیلا تجهلوا، و تأدیبکم کیما تعلموا..." (نهج البلاغه، خطبه 34)

حق نصیحت و خیرخواهی حاکمیت، و بالابردن درآمد و بهره افراد از بیت المال، و آموزش و پرورش، سه حق شاخص و نمونه است که شاید از مهمترین و بالاترین حقوق افراد جامعه به شمار آید؛ و اگر حاکمیت سه حق فوق را تأمین نماید زمینه تأمین سایر حقوق اجتماعی فراهم می‎گردد.

"تعلیمکم" اشاره است به عرصه آموزش و تعلیم؛ و "تأدیبکم" اشاره است به عرصه پرورش؛ و مفهوم نصیحت و خیرخواهی شامل همه چیزهایی است که به رشد و کمال و ترقی مادی و معنوی یک ملت مربوط است.

[ حقوق زندانیان سیاسی ]

چهاردهم: حقوق مخالف سیاسی در رابطه با زندان و دادگاه؛ اینجانب در پاسخ به سؤالات شرعی خانواده های زندانیان سیاسی ملی مذهبی به بعضی امور مربوط به زندان اشاره کرده ام.

به طور کلی در اسلام سه نوع زندان وجود دارد:

1 - زندان به عنوان حد؛ مانند زندانی نمودن آمر به قتل، دزد در مرتبه سوم دزدی پس از اجرای حد در دو مرتبه قبل، و زن مرتد با شرایطی که برای آن گفته شده است.

2 - زندان به عنوان تعزیر نسبت به جرائم خاصی که حاکم شرع واجد شرایط می‎تواند مجرم را با شلاق یا زندان تعزیر نماید. و چون هدف اصلی در تعزیرات، اصلاح و تنبه مجرمان است، شلاق زدن و زندانی کردن مجرم باید این هدف را تأمین نماید؛ در غیر این صورت باید به امور دیگری که در اصلاح او مؤثر است تعزیر گردد.

زندان در دو مورد فوق (حد و تعزیر) باید پس از ثبوت جرم توسط محکمه صالح به تصدی مجتهد آگاه و عادل باشد؛ پیش از آن زندانی نمودن متهم به هیچ وجه مشروع نیست.

3 - زندان اکتشافی، یعنی زندانی نمودن متهم قبل از ثبوت جرم برای تحقیق و کشف جرم؛ آنچه از روایات و فتاوای فقها استفاده می‎شود قدر متیقن از این نوع زندان اتهام مربوط به قتل می‎باشد، در روایتی معتبر از حضرت امام صادق (ع) نقل