آیت‌الله منتظری

توسعه زندانها و پرکردن آنها به گونه ای که فعلا رواج دارد هیچ دردی را از جامعه دوا نمی کند بلکه روزبه روز بر مفاسد اجتماعی می‎افزاید، و برخلاف شرع و عقل و منطق است و نتیجه معکوس دارد.

زندان در دو مورد فوق (به عنوان حد و تعزیر) باید پس از ثبوت جرم توسط محکمه صالح به تصدی مجتهد عادل آگاه باشد و پیش از آن به هیچ وجه زندانی نمودن متهم مشروع نیست.

3 - زندان اکتشافی است، یعنی زندانی نمودن متهم قبل از اثبات جرم برای تحقیق و کشف جرم. آنچه از روایات و فتاوای فقها استفاده می‎شود قدر متیقن از این نوع زندان اتهام مربوط به قتل می‎باشد، آن هم حداکثر کمتر از هفت روز؛ در روایتی از امام صادق (ع) نقل شده است که فرمودند: "شیوه پیامبر(ص) چنین بود که فرد متهم به قتل عمد را شش روز زندانی می‎نمود، اگر در طول این مدت اولیای مقتول دلیل و بینه ای برای اثبات قتل اقامه می‎نمودند [مطابق موازین عمل می‎شد] وگرنه او را آزاد می‎نمود." (وسائل الشیعه، ج 19، ص 121) و می‎توان حکم اتهام تجاوز به حقوق مهمه دیگر را نیز از آن استنباط نمود، در صورتی که شبهه فرار متهم وجود داشته باشد.

و اما در اتهامات سیاسی شیوه حضرت امیرالمؤمنین (ع) چنین بود که مخالفان سیاسی و منتقدان خود را تحمل می‎نمود و تا زمانی که دست به سلاح نمی بردند و در عمل با آن حضرت دشمنی و خصومت نمی کردند برخوردی با آنان نداشت. در این رابطه به چند نمونه اشاره می‎شود:

1 - در کتاب "غارات" آمده است: حضرت امیر(ع) در رابطه با خریت بن راشد - که از سران معروف خوارج بود - و اعتراض عبدالله بن قعین به آن حضرت که چرا او را آزاد گذاشته ای و از او میثاق و تعهدی نمی گیری، فرمودند: "اگر ما هرکس را به صرف اتهام دستگیر نماییم زندانها پر خواهد شد." سپس فرمودند: "من بر خود روا نمی دانم که افراد را بازداشت و زندانی کنم مگر اینکه دشمنی خود را در عمل با ما اظهار دارند." (غارات، ج 1، ص 335)

توجه شود که "خریت" مخالف سیاسی حضرت بود و جمعی را با خود همراه کرده بود و با زبان و گفتار مخالفت می‎نمود، و از نظر احتمال دست بردن به سلاح متهم بود و مثل عبدالله بن قعین نیز از همین نظر به حضرت اعتراض داشت.