آیت‌الله منتظری

دیگر نیاز دارد. اینک نکاتی را که در این نوشته مختصر می‎گنجد در قالب چند فصل یادآور می‎شوم، برای تفصیل باید به کتابهای مفصل مراجعه شود.

( فصل اول) ولایت فقیه انتخابی است یا انتصابی ؟

نوعا آقایان اصرار دارند که ولایت فقیه انتصابی است نه انتخابی، بدین گونه که ولی فقیه از طرف ائمه (ع) منصوب می‎باشد، چنانکه خود ائمه (ع) از طرف پیامبراکرم (ص) منصوب می‎باشند، و او هم از طرف خدا.

برای انتصاب فقیه به ولایت، به روایاتی استدلال شده که مهمترین آنها مقبوله عمربن حنظله است (کافی، ج 1، ص 67) که - به نظر اینجانب - دلالت روایات مذکور بر نصب فقها برای حکومت و ولایت محل اشکال است، و حتی مقبوله عمربن حنظله بر فرض اینکه مفاد آن نصب باشد - که آن هم محل اشکال است - بر بیش از منصب قضاوت دلالت ندارد، نظیر روایت ابی خدیجه؛ البته تفصیل این مطالب در این نوشته مختصر نمی گنجد.

شاید بهترین بیان برای موضوع انتصاب فقیه این است که: "حکومت و ولایت، سلطه بر مردم و تصرف در امور آنان می‎باشد؛ و آنچه قطعی و مسلم است حکومت و سلطه از آن خداست که خالق همه و مالک الرقاب همه می‎باشد؛ و به مقتضای اصل استقلال و آزادی انسان، غیر از خدا هیچ کس طبعا حق سلطه و فرمان نسبت به دیگری را ندارد، مگر اینکه خدا او را ولی و صاحب اختیار قرار داده باشد؛ و از طرف دیگر می‎دانیم که اداره شؤون اجتماعی و سیاسی مسلمین لازم است، و اداره آنها طبعا ملازم با حکم و فرمان می‎باشد. پس بر این اساس خدای متعال پیامبراکرم (ص) را ولی و صاحب اختیار مسلمین قرار داد و فرمود: (النبی اولی بالمؤمنین من انفسهم) (احزاب، 6) و این مقام غیر از مقام رسالت است، و برحسب اعتقاد ما شیعه امامیه پیامبر(ص) - برای بعد از خود - امیرالمؤمنین (ع) را به ولایت نصب کردند، و به همین ترتیب سایر ائمه (ع) تا حضرت حجة بن الحسن العسکری (عجل الله تعالی فرجه الشریف) تعیین و منصوب شدند؛ و برای زمان غیبت آن حضرت چون تعطیل امور اجتماعی