صفحه ۲۵

7 - اجتهادات و نظریات فقهی برجسته و تازه ای در خصوص ارتداد، محاربه، زندان و اقرار به زبانی ساده و علمی که هم برای طلاب و روحانیون هم برای پژوهشگران سیاسی و روشنفکران و نیز برای مردم و آگاهی آنان بر حقوقشان سودمند است، و یک دوره از برخی ابواب فقه سیاسی برای عموم به شمار می‎آید.

8 - نکته ها، نظریات، اجتهادات و پندهای این کتاب در کوران مبارزه با انحصارطلبی و اقتدارگرایی و حبس و حصر و فشار تراوش یافته است نه در کنج عزلت و راحت و عافیت، دورانی که دشوارترین شکل مبارزه در جریان است و یکسوی آن نقاب دینداری دارد. دیدگاههای کتاب نشانگر آن است که دین در این دوران نیز حرفی برای گفتن دارد؛ زیرا فرازهایی از آن، بازخوانی گفتارهای دینی در گستره این عصر است. اگر بدانیم آفت تملق از منظر روانشناسی قدرت و جامعه شناسی سیاسی چگونه نظامهای سیاسی را موریانه وار از پای می‎افکند و بدانیم که فقط با نقد شفاف قدرتها و نفی تقدسهای ساختگی قدرتمندان و با ساز و کارهای توزیع قدرت و استقرار رکن چهارم می‎توان پویایی و سلامتی نظام اجتماعی و سیاسی را تأمین کرد، آنگاه بسیاری از فرازهای این مجموعه اهمیت خویش را بیشتر بازمی یابند. آنجا که حکایات و روایاتی در باب خاک پاشیدن بر چشم مداحین و ستایشگران آمده و یا ارزش مطبوعات و نقد و عدم تقدس شخصیت ها و... مذکور افتاده است، نشان می‎دهند که آفت شناسی و آفت زدایی از قدرت را در سنت نیز می‎توان بازیافت.

9 - تحبیب خانواده های زندانیان و بازداشت شدگان و همدلی و همدردی با آنان و دفاع از حقوقشان مایه تقویت روحی و استقامت آنان بوده، و از منظر عاطفی و انسانی بایسته است آن را ویژگی مستقلی در این مجموعه برشماریم.

10 - تنوع و تعدد پرسشگران از گروههای مختلف بسیار معنادار است. از طیف های گوناگون به ایشان مراجعه کرده اند و هر ستمدیده ای وی را مورد خطاب قرار داده و یاری جسته است؛ زیرا شرایطی بر کشور حاکم بوده که سایر بزرگان به بسیاری از این پرسش ها پاسخ نمی دهند و بیمناکند یا مجامله می‎کنند.

ناوبری کتاب