آیت‌الله منتظری

این مجموعه مولود چنین شخصیتی و در چنین فراز و نشیب ها و حوادثی است، و دارای ویژگی های چندی درخور تأمل بوده که مواردی از آن را برمی شماریم:

1 - نثر روان و عامه فهم آن بدون اینکه از ارزش محتوا کاسته شود. این ویژگی مقتضای سیره روحانیت راستین است که باید با مردم و به زبان آنان سخن بگوید و از تکلف های صنفی و حوزوی یا روشنفکرانه که تنها خواص را پسند افتد دوری گزیند.

2 - شفافیت و صراحت لهجه و پرهیز از ابهام گویی، که از صفات شخصیتی آیت الله منتظری به شمار می‎رود.

3 - این مجموعه یک دفاعیه است اما نه فقط دفاعیه ای برای سراینده اش که برای نسل دین ورزان آزادی خواه امروز و فردا که در برابر تاریخ و اتهاماتی که به سبب اعمال تکان دهنده حاکمان امروز گریبان دینداران را می‎گیرد سرافراز خواهند بود و استبداد در پرده دین را افشا می‎کنند.

4 - فارق دو دیدگاه و دو نوع اسلامیت و تفکر دینی است. آنان که دین را مخالف دموکراسی می‎خوانند به استناد شخصیت آیت الله منتظری و نیز گوهرهایی که از صدف شریعت بیرون کشیده و به اتکای آن عمل صالح خویش را رقم زده و سخن گفته و سمبل آزادی خواهی گردیده است، با پرسشی بزرگ روبرو می‎گردند.

5 - این مجموعه عاری از تنگ نظریهای جناحی شایع در روزگار ماست؛ زیرا ایشان از حقوق هر انسان مظلومی دفاع کرده است، چه مرحوم فروهر و یا سیامک پورزند و یا هاشم آقاجری و گروههای ملی مذهبی و...؛ نزدیکی و دوری بسیار او با این افراد از حیث فکری و سیاسی، هیچ مدخلیت و ممانعتی در دفاع از حقوقشان ندارد. این الگویی برای شیوه و سیره روحانیت است که باید با خلایق مهربان باشد، تحبیب کند، از تنگ نظری و طرد بپرهیزد و در سینه اش همگان جای گیرند و بنده خدا باشند.

6 - مدارا یکی از بلندترین شاخص های "دموکراسی"، "آزاد منشی" و "آزاد اندیشی" است. در این کتاب مدارا موج می‎زند، مدارایی که ریشه در چشمه سارهای دینی دارد.