آیت‌الله منتظری

نمود. چنانکه سیره و روش عقلای جهان چنین است که در هر فنی به متخصص و کارشناس آن فن مراجعه می‎کنند، و در صورت تعدد متخصص و در دسترس همه آنان به کسی که تخصص او بیشتر است مراجعه می‎نمایند.

8 - هرچند برخی از بزرگان مقام ولی فقیه را به انتصاب او و امثال او - به نحو عام - از ناحیه امامان معصوم می‎پندارند، ولی اینجانب در کتاب "دراسات فی ولایة الفقیه" به نحو تفصیل این نظریه و ادله آن را مورد مناقشه و سؤال قرار داده ام.

و آنچه مسلم است اینکه خارجیت و مشروعیت مقام او به انتخاب وی از ناحیه ملت می‎باشد، و در حقیقت یک قرارداد اجتماعی است بین ملت و او، و مشمول ادله وجوب وفای به عقود و عهود می‎باشد. و قانون اساسی نیز بر این اساس تنظیم شده است، و طبعا از نظر حدود و اختیارات و مدت مسؤولیت تابع چگونگی انتخاب او خواهد بود، پس ممکن است مانند انتخاب رئیس جمهور یا نمایندگان مجلس محدود و موقت باشد؛ و چون ولی فقیه از ناحیه ملت مسئولیتی را بر عهده می‎گیرد و دارای مقام عصمت نمی باشد، پس طبعا باید انتقادپذیر و در دایره کار و مسؤولیت خویش پاسخگو باشد.

9 - برحسب قانون اساسی انتخاب ولی فقیه به وسیله خبرگان منتخب ملت انجام می‎شود، ولی تجربه بیست ساله نشان داد که این طرح خیلی موفق نبوده، و برای اکثریت ملت که اساس حکومت می‎باشند مورد تردید و ابهام است و اشکالاتی در ذهنها خلجان دارد:

اولا: چه بسا برای یک منطقه تنها یک نفر آن هم از خارج منطقه معرفی می‎شود و با وجود بسیاری از علما در آن منطقه مردم مجبورند به همان فرد رأی بدهند که این امر در حقیقت انتصاب است نه انتخاب.

و ثانیا: تعیین مرتبه علمی کاندیداها به شورای نگهبان محول شده که خود آنان منصوب ولی فقیه می‎باشند؛ و در نتیجه ولی فقیه (مقام رهبری) با یک واسطه از ناحیه خود او تعیین و ابقا می‎شود، و این دوری است باطل.

و ثالثا: با وجود همه مراجع و علما و اساتید آگاه در کشور چگونه متصدی تعیین ولی فقیه افرادی خاص باشند که برخی از آنان از نظر علم و آگاهی و شناخت در درجه ای نازلتر قرار دارند.