حکومت مردمی پیامبر(ص) در مدینه فراهم شد، و به درخواست آن حضرت آنان از میان خود دوازده نفر از سران را به عنوان نماینده معین نمودند تا بین پیامبر(ص) و آنان رابط و ناظر باشند؛ و پس از ورود به مدینه با یهود مدینه نیز قراردادهایی را منعقد کردند؛ و پس از فتح مکه نیز با مردم مکه بیعت نمودند. بیعت در آن زمان برای تثبیت حکومت و فرمانروایی و نشانه یک قرارداد اجتماعی بود که بین مردم از یک طرف و شخص حاکم از طرف دیگر همچون سایر معاملات و قراردادهای اجتماعی انجام میگرفت.
2 - هرچند پیامبر(ص) در مراحل مختلفی علی بن ابیطالب (ع) را برای حاکمیت بعد از خویش تعیین فرمودند ولی متأسفانه سفارشهای آن حضرت نادیده گرفته شد، لیکن بعد از کشته شدن عثمان طبقات مختلف مردم مشتاقانه به طرف حضرت علی (ع) روی آوردند و با آن حضرت بیعت نمودند، و آن حضرت در احتجاجات خود بر طلحه و زبیر و معاویه به اقبال مردم و بیعت آنان با ایشان احتجاج میکردند.
شیخ مفید در کتاب ارشاد (ص 116) نقل میکند که حضرت امیرالمؤمنین علی (ع) فرمودند: "ای مردم شما با من بیعت کردید بر آنچه با افراد پیش از من بیعت کردید، و پیش از بیعت اختیار با مردم است ولی پس از بیعت اختیار ندارند" و نظیر این مضمون در نامه ششم از نامه های نهج البلاغه نیز ذکر شده است. قابل ذکر است که بیعت صرفا تا زمانی باقی میماند که شخص مورد بیعت شرایط و صلاحیت خود را از دست ندهد.
3 - از کتاب خدا و احادیث وارده - که در آنها سفارش شده امر مسلمانان با مشورت انجام شود - استفاده میشود که حکومت امر مردمی است. در سوره شوری از قرآن کریم میخوانیم: (و الذین استجابوا لربهم و اقاموا الصلوة و امرهم شوری بینهم) و کسانی که دعوت پروردگار خویش را اجابت کردند و نماز را به پا داشتند و امر آنان در بین آنان بر اساس مشورت میباشد؛ و مقصود از کلمه "امر" در آیه شریفه و احادیث اهل بیت (ع) حکومت و فرمانروایی است. در کلام امام علی (ع) میخوانیم: "فلما نهضت بالامر نکثت طائفة" هنگامی که من به امر (حکومت) قیام کردم جمعی بیعت را شکستند؛ و در نامه امام حسن مجتبی (ع) به معاویه آمده است: "ولانی المسلمون الامر بعده" مسلمانان پس از علی (ع) امر حکومت را به من واگذار کردند.
.jpg)
