اگر جرم از قبیل تجاوز به حقوق افراد باشد گذشت از تعزیر صحیح نیست مگر با گذشت صاحب حق. ولی اگر از قبیل حق الناس نباشد حاکم شرع میتواند گذشت نماید و یا تخفیف دهد، تا مصلحت چه اقتضا کند. و اگر تعزیرات نهادینه شده و به صورت قانون در آمده باشند باز حاکم اسلامی واجد شرایط در مواردی که صلاح بداند و موجب تضییع حقوق دیگران یا جرأت مجرمین نگردد میتواند گذشت نماید و یا تخفیف دهد. و ظاهرا قوانین جزایی در کشور ما (که متعهد به موازین اسلامی میباشیم) در غیر موارد حدود معینه شرعی از قبیل تعزیرات شرعی میباشند که به صورت قانون در آمده اند. و در این موارد است که با نظر حاکم شرع دانا و دلسوز جای تسامح و تساهل است، و بسا سختگیریها موجب زدگی مردم از اسلام و دین و همه ارزشها میگردد. خداوند کانون عفو و رحمت است:
[ عفو و رحمت نسبت به گناهکاران ]
1 - قرآن یک صد و چهارده سوره دارد و هر سوره (غیر از سوره توبه) از (بسم الله الرحمن الرحیم) شروع میشود.
2 - پیغمبر اسلام رحمة للعالمین است (و ما ارسلناک الارحمة للعالمین) (سوره انبیاء، آیه 107) تو را نفرستادیم جز اینکه برای عالمین رحمت باشی.
3 - (فبما رحمة من الله لنت لهم ولو کنت فظا غلیظ القلب لانفضوا من حولک فاعف عنهم واستغفر لهم) (سوره آل عمران، آیه 159) به مرحمت خدا تو با آنان نرم خو شده ای، و اگر خشن و سخت دل بودی از دور تو پراکنده میشدند، پس آنان را ببخش و برای آنها آمرزش بخواه.
4 - (و لا تزال تطلع علی خائنة منهم الاقلیلا منهم فاعف عنهم و اصفح، ان الله یحب المحسنین) (سوره مائده، آیه 13) تو پیوسته به خیانتی از آنان مطلع میشوی، مگر اندکی از آنان، پس گذشت و صرف نظر کن از آنان، خدا محسنین را دوست دارد.
و آیاتی دیگر از این قبیل که خدا به پیامبراکرم (ص) دستور رفق و مدارا و عفو و گذشت میدهد. و لابد تخلف و گناهی در کار بوده که دستور گذشت میدهد.
5 - و در حدیثی معتبر امام صادق (ع) از پیامبر(ص) نقل میکند که فرمودند:
.jpg)
