صحیح و اخلاق خوب و کارهای نیک مراحلی از تکامل معنوی را در جوهر و گوهر ذات خود طی نماید، چنانکه میتواند به اختیار خود در راه انحراف و فساد و شیطنت سیر نماید.
دوگونه حرکت جوهری انسان: طبیعی و اختیاری
پس انسان دارای دوگونه حرکت جوهری است: حرکت طبیعی جوهری به سوی تجرد و عقل کامل، و حرکت اختیاری به سوی تقدس و پاکی یا فساد و شیطنت که آن نیز در گوهر ذات نفس انسان میباشد. انسان علاوه بر ادراک و عقل دارای شهوت و غضب و تمایلات گوناگون نیز هست، و کرامت و ارزش او به حرکت اختیاری اوست تحت حاکمیت عقل و ارشادات انبیای الهی در هر سه مرحله باورها و اخلاق و رفتارها؛ وگرنه بسا دیوی خواهد بود به صورت انسان.
آفرینش نظام هستی پوچ و بیهوده نیست، بلکه هر موجودی برای هدفی آفریده شده؛ و باغبان عالم طبیعت در احداث این باغ زیبا میوه های شیرین و با ارزشی را که محصول عالی این باغ است در نظر داشته است که همان انسانهای آراسته و کامل میباشند.
و طبعا این پدیده بزرگ به نام انسان برای هدفی والاتر از اهداف پست مادی که شناخت حق تعالی و قرب به ساحت اوست خلق شده است (افحسبتم انما خلقناکم عبثا و انکم الینا لا ترجعون)، سوره مؤمنون (23)، آیه 115 (و ما خلقت الجن و الانس الالیعبدون)، سوره ذاریات (51)، آیه 56 و باید راه رسیدن به آن هدف والااز ناحیه خالق آن پدیده
.jpg)
