صفحه ۹۰

ناصر: "نکته خوبی را یادآور شدید؛ آری، ادراک هرچند به مبادی و مقدمات و فعل و انفعالات مادی نیاز دارد - چنانکه در گذشته توضیح داده شد - ولی اساسا از فعالیتهای روحی است و به روح مجرد وابسته است. و بالاخره روح است که پس از پدید آمدن مقدمات اعدادی و فعل و انفعال مادی صورتهای جزئی یا کلی را در حریم و عالم خود - که از حدود مکانی و مادی رهاست - می‎آفریند؛ البته جنبه تجرد در صورتهای کلی قوی تر از صورتهای جزئی است، چنانکه مرتبه قوه عاقله انسان نیز که ادراک کلیات می‎کند از مرتبه حس مشترک که ادراک جزئیات می‎کند در تجرد قوی تر است؛ و بر این اساس حیوانات نیز در حدود ادراکاتشان دارای روح مجرد می‎باشند ولی قادر به ادراکات کلی و قضاوتهای عقلانی نیستند، و جنبه تجرد در آنها ضعیف است لیکن یک مرتبه از تجرد روحی را دارا می‎باشند با تفاوتی که بین آنها وجود دارد، و به اصطلاح دارای تجرد برزخی می‎باشند. و چون مرتبه عقل را که محور تکلیف است ندارند، تکالیف الهی متوجه آنان نیست."

رابطه بدن و روح مجرد

منصور: "بالاخره روح انسان که شما مدعی وجود آن می‎باشید در کجای بدن او قراردارد و آیا با مغز او مربوط و آمیخته است یا با عضوی دیگر از اعضای انسان ؟! یکی از دانشمندان اروپا می‎گوید: من هرچه کاوش کردم زیر چاقوی تشریح از روح اثری نیافتم."

ناوبری کتاب