آیت‌الله منتظری

"چون نظریات صدرالمتألهین شیرازی در مسائل وجود، حرکت جوهری و پیدایش نفس مجرد در محافل علمی و دانشگاهی مطرح است، دوست دارم از شما در این قبیل مسائل استفاده کنم."

ناصر: "مسائل نامبرده از مسائل مهم فلسفه است، و بحث مفصل در آنها در ظرف یک یا دو ساعت مقدور نیست، ولی از باب "ما لا یدرک کله لا یترک کله" به آنها اشاره می‎کنم، هرچند راجع به مسأله وجود و مراتب آن در گذشته نیز سخن به میان آمد.

خلاصه نظریه صدرالمتألهین (ره) راجع به خدا و جهان این است که واقعیت هستی و وجود، حقیقتی است دارای درجات و مراتب، و مرتبه کامل آن - که نامتناهی و نامحدود می‎باشد و از جهت واجدیت و کمال هیچ گونه نیستی و نقص در آن راه ندارد"فاقد کل مفقود"، دعای ماه رجب و به اصطلاح واجد همه صفات کمال و فاقد همه صفات نقص می‎باشد - عبارت است از خدای عالم قادر حکیم، و سایر مراتب وجود جلوه های او می‎باشند که به اراده او نمایان شده اند؛ همچون یک منبع و کانون نور دارای جلوه و پرتو؛ و لازمه معلولیت و جلوه بودن نقص و ضعف است.

مراتب قوس نزول و قوس صعود

و بالاخره در قوس نزول، فیض خدا مراتبی دارد و آنچه ممکن است نور هستی بپذیرد به عنایت و رحمت خدا موجود می‎شود. این مراتب