آیت‌الله منتظری

2 - قوای حیوانی انسان

در مرتبه دوم که مرتبه حیوانی روح است قوای انسان دارای دو بخش می‎باشد: بخش اول قوای ادراکی جزئی، و بخش دوم قوای تحریکی.

بخش اول: قوای دهگانه ادراکی، جزئی است: پنج حس ظاهر، و پنج حس باطن. پنج حس ظاهر عبارتند از: لامسه، باصره، سامعه، ذائقه و شامه. و پنج حس باطن عبارتند از: 1 - حس مشترک که مدرک همه صورتهای جزئی است که از راه حواس ظاهری پنجگانه دریافت شده. 2 - قوه خیال که مخزن و حافظ صورتهای جزئی دریافت شده است. 3 - قوه واهمه که مدرک معانی جزئیه است، از قبیل علم به دوستی ها و دشمنی های جزئی. 4 - قوه حافظه که مخزن و حافظ معانی جزئیه است. 5 - قوه متصرفه که کارش تصرف در صورتها و معناهای جزئی محفوظ در دو مخزن نامبرده و تجزیه و ترکیب آنهاست و بدین وسیله صورتهای ترکیبی اختراعی جدیدی را در عالم ذهن پدید می‎آورد، مثلا از صورت کوه و صورت طلا که در قوه خیال محفوظ می‎باشند کوهی از طلا در ذهن اختراع می‎کند.

بخش دوم: از قوای حیوانی مربوط به اراده و حرکت و فعالیت می‎باشد و آن نیز دو قسم است:

1 - منشاء حرکت، که عبارت است از تمایلات نفسانی ناشی از دو قوه شهوت و غضب که منشاء تصمیم و اراده می‎باشند.