آیت‌الله منتظری

اختلاف اشاعره و معتزله در صفات خداوند

البته در این مسأله اشاعره که یک دسته از متکلمین اهل سنت می‎باشند - به گمان این که مبدأ اشتقاق باید زاید بر ذات باشد - صفات خدا را زاید بر ذات او تصور کرده اند؛ و آنها علاوه بر آن هفت صفت، صفت دیگری به نام "بقا" برای خدا اثبات کرده اند،شرح مواقف، ج 8، ص 45 و چون صفات خدا همچون ذات او در نظر آنان نیز قدیم می‎باشند لازمه اش این است که بگویند "نه قدیم" داریم: ذات خدا و هشت صفت ذاتی او. و در برابر آنان معتزله که دسته دیگر از متکلمین اهل سنت هستند، چون نتوانسته اند اتحاد صفات را با ذات تصویر کنند به طور کلی منکر صفات خدا شده اند و گفته اند: خود ذات نایب همه صفات می‎باشد. پس به نظر آنان خدا - از باب مثال - علم ندارد ولی ذات او نایب صفت علم می‎باشد. در این رابطه مرحوم حاج ملا هادی سبزواری در کتاب منظومه خود می‎گوید:

یعنی اشاعره به زائدبودن صفات خداوند بر ذات او قائل اند، و معتزله قائل به نائب بودن ذات از صفات می‎باشند.

ولی به گفته ما: خداوند واجد همه صفات کمال است و صفات ذاتی او عین ذات او می‎باشند. و حمل و صدق صفات در آیات و دعاها بر خداوند، بطلان کلام معتزله را که به قرآن و ادعیه معتقدند ثابت