آیت‌الله منتظری

شبهات منکرین معاد

شبهه اول: اعاده معدوم

منصور: "ناصر جان، این سخنان وقتی درست است که انسان با مردن فانی و نابود نشود؛ وگرنه اگر بگوییم هرچه هست همین زندگی دنیاست و پس از آن نابودی و زوال است،(قالوا ان هی الا حیاتنا الدنیا و ما نحن بمبعوثین)، سوره انعام (6)، آیه 29؛ (ان هی الا حیاتنا الدنیا نموت و نحیی و ما نحن بمبعوثین)، سوره مومنون (23)، آیه 37 انسان پس از فنا و نابودی چگونه می‎تواند برگشته و یا برگردانده شود و معاد داشته باشد؟ اگر بگویی که بعد از فنا و نابودی دوباره موجود می‎شود در این صورت "اعاده معدوم " لازم آمده، و در فلسفه ثابت شده است که آن امری است محال."

ناصر: "منصور جان، گویا مطالب گذشته از یادت رفته است. سابقا گفتم: هویت انسان به نفس و روح اوست و نفس انسان گرچه "جسمانیة الحدوث " و در پیدایش محتاج به ماده است ولی "روحانیة البقا" است و در تداوم و استمرار وجودی و بقای خود محتاج به ماده نبوده و مجرد و عاری از آن است، و موجود مجرد، فناپذیر و نابودشدنی نیست؛"خلقتم للبقاء لا للفناء"، فیض کاشانی، علم الیقین، ص 1017 زیرا همان گونه که فلاسفه گفته اند:

هر حادثی - چه وجود و چه عدم - مسبوق به ماده و قوه و استعدادی است که در ماده وجود دارد، و ماده به وسیله آن قوه و استعداد پذیرای امر حادث می‎شود؛ مثلا نطفه دارای استعداد علقه شدن است و علقه