آیت‌الله منتظری

عقلی مورد پذیرش همگان نمی باشد. اشاعره حسن و قبح عقلی را انکار می‎کنند و بر اساس نظر آنها صرف نظر از ادله نقلی، هیچ قبحی ندارد که ظالم و مظلوم، عاصی و مطیع یکسان باشند، هرچه خداوند انجام دهد همان عدل است و لزومی ندارد عالم دیگری به نام آخرت و دار مکافات وجود داشته باشد.

دلایلی دیگر برای اثبات معاد

منصور عزیز، بد نیست بدانی که براهین دیگری نیز برای ضرورت معاد اقامه شده است که من به سه نمونه از آنها اشاره می‎کنم:

1 - "دور" که مستلزم تقدم چیزی است بر خود در وجود و هستی، همان گونه که نسبت به علت فاعلی محال است - و "الف" نمی تواند پدیدآورنده "ب" و "ب" پدیدآورنده "الف" باشد - همچنین نسبت به علت غایی نیز محال است، یعنی "الف" نمی تواند هدف از هستی "ب" و "ب" هدف از هستی "الف" باشد؛ زیرا علت غایی نیز از علل قوام و هستی است و با دقت نظر به علت فاعلی برگشت می‎نماید، چون علت غایی علت فاعلیت فاعل است. بنابراین اگر هدف از خلقت انسانی که از دل این عالم خاکی سر برآورده و محصول عالی و میوه شیرین عالم ماده است برگشت به همین عالم خاکی و تبدل به آن بوده و خبر از عالم دیگری نباشد، این امر مستلزم دور در علت غایی خواهد بود که امری است محال.