صفحه ۲۹۰

تحت شرایط خاصی قابل تغییر و انفکاک است؛ مانند برودت برای آب که به واسطه گرما و دمای هوا از آب جدا شده و آب گرم می‎گردد، با این که آب به حسب طبع خود مقتضی برودت است.

افرادی که برحسب طینت و سرشت، میل و گرایش به بدی و شر دارند سرشت و طینت آنها برای آنها ذاتی به معنای دوم است و آنها در مقابل خیرات و شرور مسلوب الاختیار نیستند، به گونه ای که مانند صاحب دست مرتعش و لرزان - که اختیاری در مقابل حرکات دست خود ندارد - باشند. پس این افراد قادرند و می‎توانند کارهای خیر را برگزیده و انجام دهند اگرچه برای آنان مقداری دشوار است ولی از باب این که "افضل الاعمال احمزها" [با فضیلت ترین کارها مشکلترین آنهاست.] اگر کار خیری انجام دادند اجر و پاداش آنها از این جهت بیشتر از کسانی است که کارهای خیر را به راحتی انجام می‎دهند. حال بعضی از آنها با خود مجاهده کرده و نفس خود را وادار به خیر می‎نمایند و آنها هستند که خداوند درباره آنها فرموده است: (الله ولی الذین آمنوا یخرجهم من الظلمات الی النور)سوره بقره (2)، آیه 257 [خداوند ولی مؤمنین است و آنان را از تاریکی ها خارج کرده و به نور می‎رساند.] و بعضی هم مرتکب جرائم و سیئات شده و به تبع هوای خود به بیراهه رفته و سرشت و طینت اولی خود را تقویت و (ظلمات بعضها فوق بعض)سوره نور(24)، آیه 40 [تاریکی هایی انباشته بر

ناوبری کتاب