صفحه ۲۷۱

تقسیم اشیاء از نظر خیر و شر

منصور: "ناصر جان، اگر خداوند، حکیم و خیرخواه مطلق و عادلی است که هرچیزی را چنان که باید آفریده و نظام آفرینش را به بهترین وجه ممکن ایجاد نموده است، آیا بهتر نبود این دسته از موجودات مانند زلزله، طوفان، حیوانات موذی، شیطان و... را که لازمه آنها اضرار و شریت نسبت به غیر است، خلق و ایجاد نمی کرد، و بدین گونه جهان خیر مطلق و بی هیچ شر و ناملایمی، بستر و مهد حیات و آرامش می‎بود؛ پس چرا این گونه امور که مستلزم شرند آفریده شدند؟"

ناصر: "اشیاء و اموری که برحسب احتمال عقلی و اولی، وجودپذیر می‎باشند پنج قسم هستند:

1 - اشیائی که دارای خیر محض هستند.

2 - اشیائی که دارای شر محض هستند.

3 - اشیائی که خیر آنها غالب و بیشتر از شر آنهاست.

4 - اشیائی که شر آنها غالب بر خیر آنهاست.

5 - اشیائی که خیر و شر آنها مساوی است.

آن دسته ای که خیر و شر آنها مساوی است چون ایجاد آنها مستلزم ترجیح بدون مرجح است، و دسته ای که شر آنها غالب بر خیر آنهاست چون ایجاد آنها مستلزم ترجیح مرجوح بر راجح است، هیچ کدام از سوی خداوند حکیم ایجاد نمی شوند؛ و به طریق اولی آن دسته که دارای شر محض می‎باشند نیز ایجاد نخواهند شد. تنها اموری که دارای خیر

ناوبری کتاب