صفحه ۲۶۶

منصور: "بالاخره این قوابل و ماهیات مختلف را که شما مشکلات را به دوش آنها گذاشتید چه کسی پدید آورده است ؟ آنها که پوچ و معدوم مطلق نیستند و باید یک نحو ثبوتی - خواه ثبوت عینی یا ثبوت علمی - در علم خداوند داشته باشند تا بتوانند در پرتو و پوشش آن ثبوت، قابلیت و ظرفیت و چیستی خود را نشان دهند؛ فرشته، انسان، گوسفند، درخت، زیبا، زشت و... باید در یک مرتبه و درجه ای از ثبوت باشند تا حقیقت و ماهیت خود را بدان گونه که هستند نشان دهند و براساس آن حقیقت و ماهیتی که دارند فیض وجود عینی و خارجی را از فیاض مطلق دریافت کنند. سخن بر سر این است که آن نحوه ثبوت که من به آن "ثبوت قابلی" می‎گویم معلول کیست ؟ چه کسی ثبوت قابلی فرشته را، ثبوت قابلی انسان را، ثبوت قابلی گوسفند را، ثبوت قابلی درخت را و... اعطا کرده است ؟ آن کس به براهین توحید، جز خداوند نیست، پس هم اوست که این قوابل و ماهیت های مختلف را افاضه و اعطا کرده و هم اوست که در پی آن آنها را مختلف و گوناگون آفریده و بین آنها تفاوت برقرار کرده است؛ آیا این عین بی عدالتی نیست ؟"

ناصر: "منصور جان، خداوند ماهیات و قوابل را مستقیما افاضه نکرده است بلکه وجود آنها را افاضه کرده است، و ماهیات حدود وجودات معلولی است و از آنها انتزاع می‎شوند و قبل از افاضه وجود هیچ نحو ثبوتی در خارج ندارند، و امتیاز و اختلاف ماهیات ذاتی آنهاست و قابل جعل تألیفی نیستند. و به اصطلاح ثبوت هر چیز برای

ناوبری کتاب