[خدا رحیم تر است از این که مخلوق خود را بر گناه مجبور نماید و سپس آنان را بر آن عذاب کند، و خدا بالاتر است از این که کاری را اراده کند و نشود. سپس از آنان سؤال شد: آیا بین جبر و قدر امر سومی هست ؟ فرمودند: آری وسیعتر از فاصله بین آسمان و زمین.]
مقصود از "قدر" در این حدیث شریف "تفویض" است. در این حدیث امام باقر و امام صادق (ع)نظر هر دو دسته را رد نموده و نظر سومی را ابراز فرموده اند.
2 - و در جای دیگر از امام صادق (ع) روایت شده: قال: قلت: اجبر الله العباد علی المعاصی ؟ قال: "لا" قلت: ففوض الیهم الامر؟ قال: "لا" قلت: فماذا؟ قال: "لطف من ربک بین ذلک"اصول کافی، ج 1، ص 159 [راوی میگوید: گفتم خداوند بندگان را بر معصیت ها مجبور نموده است ؟ فرمودند: نه، گفتم: پس کار را به مردم تفویض نموده ؟ فرمودند: نه، گفتم: پس چه ؟ فرمودند: لطفی است از پروردگارت بین این دو.]
3 - و در حدیثی دیگر از امام صادق (ع) نقل شده: "لا جبر و لا تفویض و لکن امر بین أمرین"همان، ص 160 [نه جبر است و نه تفویض، بلکه امری است بین دو امر.]
محصل نظریه سوم این که نه جبر است که حوادث جهان و از جمله افعال انسانها مستقیما وابسته به اراده خدا باشند و هیچ گونه رابطه سبب
.jpg)
