صفحه ۲۳۶

مفاسد واقعی آنها باشند. عقل را نرسد که در کار خدا قضاوت کند، خدا مالک همه است، و تصرف مالک در ملک خود به هر نحو باشد مجاز است. و اگر فرضا خدا امام حسین (ع) را به جهنم و شمر را به بهشت ببرد چون کار اوست خوب است و عقل حق ندارد کار او را تخطئه نماید.

تفصیل کلام اشاعره در رابطه با حسن و قبح و پاسخ به آن

صاحب مواقف - که یکی از متکلمین اشعری مذهب اهل سنت می‎باشد - می‎گوید: "قبیح آن است که از ناحیه شرع از آن نهی شده باشد، و خوب در مقابل آن می‎باشد؛ و عقل در خوبی و زشتی اشیاء حکمی ندارد، و چنین نیست که برگشت خوبی و زشتی افعال به یک جهت حقیقی در فعل باشد که شرع کاشف آن باشد، بلکه شرع خود ثابت کننده و بیان کننده خوبی ها و زشتی هاست؛ و اگر بر عکس عمل کرده بود و آنچه را زشت قرارداده خوب قرارداده بود و آنچه را خوب قرارداده زشت قرار داده بود، ممتنع نبود و دستور عوض می‎شد. و معتزله می‎گویند: بلکه حاکم به خوبی و بدی عقل می‎باشد، و هر کار ذاتا و قطع نظر از شرع یا خوب است یا بد؛ و شرع کشف کننده و بیان کننده واقع است، و درست نبود بر خلاف آنچه انجام داده انجام دهد"."المقصد الخامس فی الحسن و القبح، القبیح ما نهی عنه شرعا، والحسن بخلافه، و لا حکم للعقل فی حسن الاشیاء و قبحها، و لیس ذلک عائدا الی امر حقیقی فی الفعل یکشف عنه الشرع. بل الشرع هو المثبت له و المبین، و لو عکس القضیة فحسن ما قبحه و قبح ما حسنه لم یکن ممتنعا، و انقلب الامر. و قالت المعتزله: بل الحاکم بهما العقل، و الفعل حسن او قبیح فی نفسه، والشرع کاشف و مبین، و لیس له ان یعکس القضیة"، مواقف، چاپ عالم الکتب بیروت، ص 323

ناوبری کتاب