صفحه ۲۳۵

همه صفات فعل او نیز همان صفات ذات او می‎باشد، چنانکه برگشت همه صفات ذات به کمال خود ذات است؛ و صفات ذات او عین ذات می‎باشند و زاید بر ذات او نیستند.

حسن و قبح عقلی و حکم عقل به عدالت خداوند

حالا که جنابعالی مسأله عدل را مطرح نمودید به طور فشرده آن را مورد بحث قرار می‎دهیم. اهل سنت در اصول عقاید و معارف اسلامی دو دسته اند: برخی از آنان اشعری مذهب می‎باشند و به حسن و قبح عقلی در افعال و به اصطلاح به "مستقلات عقلیه" در قبال کتاب و سنت قائل نیستند. و در نتیجه اثبات عدالت خدا را از راه حکم عقل مستقل قبول ندارند.

و جمعی از اهل سنت معتزلی مذهب اند که همچون شیعه امامیه حسن و قبح عقلی را در افعال اختیاری و حکم عقل به خوبی و لزوم عدالت و قبح ظلم را با قطع نظر از سنت و شرع قائل می‎باشند. و در اصطلاح کلامی به شیعه امامیه و معتزله از اهل سنت "عدلیه" می‎گویند، به معنای قائلین به لزوم عدل و درک و تشخیص بسیاری از مصادیق آن توسط عقل.

اشاعره می‎گویند: معیار خوبی و بدی افعال به طورکلی حکم خدا و دستو اوست نه حکم عقل، هرچه را خدا انجام دهد و یا دستور دهد خوب است، و هرچه را خدا نهی کند قبیح و زشت است. و چنین نیست که امر و نهی خدا و فعل او تابع خوبی و زشتی خود افعال و مصالح و

ناوبری کتاب