صفحه ۱۹۳

منکرند و هستی را در ماده و طبیعت خلاصه می‎کنند.

2 - کسانی که به سراغ بتها و دینهای ساختگی و انحرافی رفته اند.

3 - کسانی که به سراغ ادیان الهی و توحیدی قبل از اسلام رفته اند، که در اسلام به آنان اهل کتاب گفته می‎شود.

4 - کسانی که دین مقدس اسلام را اجمالا پذیرفته اند، که فعلا بحث ما مربوط به این دسته است.

و اینان برحسب التزام و تعهد عملی نسبت به دستورات اسلامی به سه دسته اند:

الف - کسانی که فقط به اسم مسلمانند ولی در مقام عمل از هیچ کار خلاف ابایی ندارند، که در اصطلاح به آنان "لاابالی" گفته می‎شود، و طبعا تحت تأثیر شهوت و غضب و تمایلات نفسانی خویش می‎باشند.

ب - کسانی که نیروی ایمان و ترس از خدا در آنان قوت دارد و در دل آنان رسوخ کرده است، به گونه ای که در شرایط عادی دو قوه شهوت و غضب و تمایلات نفسانی در آنان مقهور عقل و ایمان آنان می‎باشد و گرفتار معصیت خدا نمی شوند، ولی این امر صددرصد نیست؛ زیرا بسا در شرایط استثنایی شهوت یا غضب طغیان کند و گرفتار معصیت خدا شوند، ولیکن چون نیروی ایمان در آنان رسوخ دارد پس از برطرف شدن حالت استثنایی و موقت و رجوع به حال عادی فورا از عمل خلاف خود نادم و روحا از خود و کار خود مشمئز می‎گردند و

ناوبری کتاب