صفحه ۱۱۷

این عالم طبیعت و ماده علت اشیاء می‎پنداریم تمام علت واقعی آنها نیست؛ بلکه یک سری شرایط اعدادی و زمینه ساز و به اصطلاح علل مادی و صوری می‎باشند که احیانا برای ما نیز معلومند و در اختیار ما قرار می‎گیرند و علت واقعی اشیاء علت فاعلی آنهاست که اعطا کننده وجود آنها می‎باشد، و آن در درجه اول خداوند و در رتبه های بعدی و با اذن خداوند علل و اسباب غیرمادی و ماوراء طبیعی دیگر است که خارج از اختیار و دسترس انسانهای معمولی می‎باشد؛ و از جمله علل فاعلی - که در طول اراده و خواست خداوند می‎باشد - اراده و تصرف روحانی انبیاء و اولیای خداوند است که در اثر قوت روح و قرب به حق تعالی و اشراف بر عالم طبیعت و سیطره بر علل و شرایط مادی و صوری اشیاء قادر است کارهایی خارق عادت بشری به نام معجزه انجام دهد بدون این که نیروی دیگری بتواند به ممانعت و معارضه با آن بپردازد، و انسانهای معمولی گرچه ممکن است مثلا در پی پیشرفت دانش پزشکی و کشف علل ظاهری و مادی به معالجه بعضی از امراضی که توسط حضرت عیسی (ع) درمان می‎شد دسترسی پیدا کنند، ولی هرگز نمی توانند به صرف اراده نفسانی و قدرت روحانی که نیرویی ماوراء طبیعی و غیر مغلوب و غیر مقهور است کسی را علاج نمایند؛ و از این رو آنها علی رغم اطلاع بر اسباب و شرایط ظاهری چه بسا در معالجه بعضی امراض عاجز می‎مانند."

ناوبری کتاب