صفحه ۴۲۹

زشت و ناپسند خود توبه نماید، و در صورتی که نسبت به مال یا جان یا آبروی مسلمانی تعرض نموده درصدد کسب رضایت او و جبران خسارتهایش برآید.

ب - باید هر چه زودتر امانتهای مردم را به صاحبانش برگرداند، و اگر به مردم بدهکار است و زمان دادن آن بدهی رسیده یا خمس و زکات و مظالم بدهکار است آنها را فورا بپردازد، و در صورتی که در آن حال توان پرداخت بدهکاری خود را ندارد یا زمان پرداخت بدهی او نرسیده است باید نسبت به پرداخت آن وصیت کند و برای وصیت خویش شاهد بگیرد.

همچنین در صورتی که از دیگران طلبکار است یا نزد دیگران امانتی دارد یا اموالی را در جایی پنهان کرده، چنانچه وارثان نمی دانند و با نگفتن او حق آنان ضایع می‎شود، واجب است اطلاع دهد؛ و در صورتی که احتمال دهد حق فرزندان صغیرش از بین می‎رود یا خود آنان ضایع می‎شوند، باید برای آنان قیم و سرپرست امینی معین نماید.

ج - در صورتی که نماز و روزه قضا یا حج بر عهده دارد باید وصیت کند که از مال خودش کسی را اجیر نمایند تا آنها را به جای آورد، بلکه اگر مال هم نداشته باشد ولی احتمال بدهد کسی بدون اجرت آنها را انجام می‎دهد باز لازم است وصیت نماید.

د - مسلمانی را که در حال جان دادن است و به او "محتضر" می‎گویند بنابر احتیاط واجب باید طوری به پشت بخوابانند که کف پاهای او به طرف قبله قرار گیرد؛ و اگر خواباندن او به این صورت ممکن نیست تا اندازه ممکن به این دستور عمل کنند؛ و چنانچه خواباندن او به هیچ وجه ممکن نباشد او را رو به قبله بنشانند؛ و اگر آن هم نشود او را به پهلوی راست یا چپ رو به قبله بخوابانند. و بنابر احتیاط واجب باید تا وقتی که غسل میت تمام نشده او را مثل محتضر رو به قبله بخوابانند؛ ولی پس از تمام شدن غسل مثل وقتی که بر او نماز خوانده می‎شود بخوابانند.

ناگفته نماند بنابر احتیاط واجب رو به قبله کردن محتضر بر هر مسلمان واجب است؛ لکن برای این کار در صورت امکان از خود او و اگر امکان ندارد از ولی او اجازه بگیرند.

ه - مستحب است کسی را که سخت جان می‎دهد - چنانچه ناراحت نمی شود -

ناوبری کتاب