صفحه ۴۰۵

برسند که نتوانند بدون کمک دیگری از جا بلند شده و یا کاری انجام دهند، بلکه در برخی مواقع ممکن است نتوانند آلودگی را از خود دور نمایند، در چنین لحظات و شرایطی آزمایش فرزند شروع خواهد شد، او باید وجود پدر و مادر پیرش را رحمت بداند نه بلا و مصیبت و عذاب، و باید با صبر و حوصله کافی از او مراقبت نماید نه این که هر زمان با نیش زبان و سخنان سبک و اهانت آمیز او را برنجاند و از خدا مرگش را طلب نماید.

به بازوان توانا و قوت سر دست ____ خطاست پنجه مسکین ناتوان بشکست
نترسد آن که بر افتادگان نبخشاید ____ که گر ز پای درآید کسش نگیرد دست ؟گلستان، باب اول، در سیرت پادشاهان، حکایت 10، ص 61.

قرآن کریم در این خصوص چنین می‎گوید: "پروردگارت فرمان داده جز او را نپرستید و به پدر و مادر نیکی کنید، هر گاه یکی از آنها یا هر دو آنها نزد تو به سن پیری رسیدند به آنها "اف" مگو (کمترین اهانتی نکن) و آنها را رنجیده خاطر مکن و با گفتار لطیف و سنجیده و بزرگوارانه با آنها سخن بگو، و بالهای تواضع خویش را با کمال مهربانی نزدشان بگستران و بگو: پروردگارا ! چنانکه مرا از کودکی به مهربانی تربیت نمودند تو نیز در حق آنها رحمت و مهربانی نما".سوره اسراء (17): آیات 23 - 24.

قرار دادن دستور نیکی به پدر و مادر در آیه مذکور در کنار توحید که اساسی ترین اصل اسلام است تأکیدی است بر اهمیت فوق العاده احترام والدین؛ همچنین دستور خودداری از گفتن کلمه "اف" که انسان آن را به هنگام اظهار نفرت یا ابراز درد جزئی به کار می‎برد، نشان دهنده این مطلب است که پدر و مادر در ایام سالمندی بسیار حساس بوده و از کوچکترین برخورد ناشایستی رنجیده خاطر می‎گردند.

فرزند بایستی با یادآوری دوران خردسالی خویش و زحمات فراوان و خون دل خوردن پدر و مادر در راه پرورش و تربیت او درصدد جبران آن همه مشقت و سختی برآید؛ سعدی در این زمینه چه زیبا سخن گفته:

"وقتی به جهل جوانی بانگ بر مادرم زدم، دل آزرده به کنجی نشست و گریان همی گفت: مگر خردی فراموش کردی که درشتی می‎کنی !"

ناوبری کتاب