صفحه ۲۹

مفهوم محدودی داشته باشد، بلکه در واقع از قبیل تطبیق یک امر عام و کلی بر یکی از مصادیق آن است. همان گونه که تطبیق آن بر اهل بیت وائمه اطهار(ع) - همان گونه که در روایات متعددی از طریق ایشان رسیده - نیز از باب ذکر مصادیق کامل و روشن این عنوان کلی است.

لازم به تذکر است که تقلید فقط در احکام و دستورات عملی دین است، و در اصول دین و امور اعتقادی تقلید کارساز نیست؛ زیرا در اصول دین و مسائل اعتقادی باید ایمان و باور انسان از روی دلیل و برهان و کسب علم و یقین باشد؛ و هر کس موظف است در پدیده های هستی تفکر و تأمل نماید و با رجوع به عقل و فطرت خود، مقدمات ایمان و اعتقاد صحیح را فراهم کند.

چند مسأله:

(مسأله 1) مجتهدی که انسان می‎خواهد از او تقلید کند باید: عاقل، بالغ، شیعه دوازده امامی، حلال زاده، زنده و عادل باشد؛ بلکه بنابر احتیاط واجب باید شیفته مقام و فریفته دنیا نباشد.

(مسأله 2) اگر مجتهدین جامع شرایط در مسأله یا مسائلی اختلاف داشته باشند، باید از مجتهدی که اعلم از دیگران و دارای تخصص بیشتری است تقلید نمود.

راههای شناسایی مجتهد اعلم عبارتند از:

الف - خود انسان اهل علم و دانش باشد و بتواند مجتهد اعلم را بشناسد.

ب - دو نفر عالم خبره و عادل گواهی به اعلم بودن مجتهدی بدهند، به شرط آن که دو نفر عالم خبره و عادل دیگر با نظر آنان مخالفت نکنند.

ج - در میان علما و محافل علمی مشهور به اعلم بودن باشد وانسان از این راه اطمینان به اعلم بودن وی پیدا کند؛ بلکه اگر از راههای دیگر نیز اطمینان حاصل شود که اواعلم است کفایت می‎کند.

(مسأله 3) کسانی که اعمال خود را بدون تقلید انجام داده اند یا از مجتهدی که جامع شرایط نبوده تقلید کرده اند، در صورتی عمل آنان صحیح است که یا به وظیفه

ناوبری کتاب