صفحه ۱۸۶

3 - اقدام عملی؛ به این معنا که اگر گناهکار بدون زور و اعمال قدرت دست از گناه نمی کشد و یا واجب را به جا نمی آورد، واجب است از قدرت و زور استفاده گردد؛ ولی اگر این کار متوقف بر مضروب و مجروح نمودن گناهکار است، خودسرانه نمی توان دست به چنین کاری زد بلکه باید با اجازه مجتهد جامع الشرایط و وجود همه شرایط انجام گیرد.

چند توصیه:

1 - دعوت به نیکی ها و جلوگیری از بدی ها بایستی به منظور اصلاح فرد و جامعه و از روی دلسوزی و حسن نیت انجام گیرد و از هرگونه انتقام جویی و کینه شخصی به دور باشد.

2 - در انجام این وظیفه نهایت لطف و محبت و سعه صدر به کار رفته و از بهترین و کارآمدترین شیوه و روش استفاده شود، و از اعمال خشونت و رفتار ناشایست و انجام معصیت و کارهایی که اثر نامطلوب و معکوس دارد خودداری شود.

3 - در صورتی که امر و نهی بعضی از افراد سودمند نباشد و احتمال داده شود که این کار از عهده برخی دیگر برآمده و امر و نهی آنان اثربخش است دسته دوم در این زمینه اقدام نمایند.

4 - انجام این واجب الهی در پاره ای موارد و برخی نابسامانی ها از یک فرد ساخته نیست و نیازمند گرد آمدن گروهی از خیرخواهان و تشریک مساعی آنان در این زمینه است.

5 - عمل به این وظیفه خالی از سختی ها و مشکلات نیست؛ زیرا که برخی انسانهای سودجو و سلطه طلب به آسانی حق را پذیرا نیستند و چه بسا در مواردی درصدد آزار واذیت افرادی که امر به معروف و نهی از منکر می‎کنند برآیند، پس در انجام این وظیفه بایستی شکیبایی و استقامت به خرج داده و به اندک سختی و مشکلی از میدان خارج نشد. حضرت لقمان (ع) در نصایح خود به فرزندش چنین می‎گوید: "پسرم، نماز به پادار

ناوبری کتاب