آیت‌الله منتظری

انفاق و صدقه به طور کلی بر دو قسم است: واجب و مستحب.

الف - صدقه های واجب

برخی از صدقه هایی که پرداخت آن بر انسان واجب است عبارتند از:

1 - زکات مال:

از برخی آیات قرآن برای این منظور مراجعه شود به سوره اعراف (7): آیه 156؛ سوره نمل (27): آیه 3؛ سوره لقمان (31): آیه 4؛ سوره فصلت (41): آیه 7. که در زمینه زکات نازل شده و در ضمن سوره های مکی قرار دارند چنین استفاده می‎شود که حکم وجوب زکات در مکه نازل شده است و مسلمانان موظف به انجام این وظیفه اسلامی بوده اند ولی به طور اجمالی و سربسته؛ به این صورت که هر کس موظف بوده است مقداری از اموال خود را به نیازمندان بدهد؛ ولی هنگامی که پیامبراکرم (ص) به مدینه آمد و پایه حکومت اسلامی را گذارد و برای اداره امور مردم نیازمند تشکیل بیت المال شد، از طرف خداوند مأموریت یافت زکات را از مردم بگیرد؛سوره توبه (9): آیه 103. و در این زمان زکات تحت برنامه دقیقی قرار گرفت و برای آن نصاب و حد مشخصی قرار داده شد و پیامبراکرم (ص) مأموران جمع آوری زکات را به هر سو فرستاد تا آن را از مردم بگیرند.

زکات یکی از عوامل مهم عدالت اجتماعی و مبارزه با فقر و محرومیت و پر کردن فاصله های طبقاتی و تقویت بنیه مالی مسلمین می‎باشد؛ و چون یک واجب عبادی است که باید با قصد قربت انجام شود، عاملی است برای پاکسازی روح و جان از دنیادوستی و مال پرستی و وسیله ای است برای نزدیکی به خداوند متعال.

حضرت فاطمه زهرا(س) در بیان فلسفه زکات چنین می‎فرماید: "و الزکاة تزکیة للنفس و نمأا فی الرزق"خطبه حضرت فاطمه زهرا(س)، صص 117 - 118. یعنی: خداوند زکات را قرار داد تا نفس انسان را از