"‏فروتن و فداکار" از : دکتر علیرضا رجائی


فروتن و فداکار
"علیرضا رجائی "
 مهم ترین ویژگی آیت الله منتظری پیش از هر چیز شجاعت اخلاقی وی بود که به قول مرحوم شریعتی هرگز حقیقت را به نفع مصلحت قربانی نکرد و هرگز برای مصلحت شخصی و حتی مصلحت های سپهر عمومی اخلاق و اعتقادات اساسی دینی اش را زیر پا نگذاشت . سراسر زندگی ایشان حکایت از همین پایداری و ثبات رأی داشت . اما با این حال که ایشان ثبات رأی داشتند و بر اصول ثابتی پافشاری می‎کردند چارچوب ثابت اصول اخلاقی ، دینی و مذهبی ایشان مانع از این نبود که نسبت به ایده های جدید آغوش بگشاید. این گشادگی البته باعث نمی شد ایشان نسبت به گذشته سیاسی خودشان نگاه منتقدانه ای داشته باشد، در عین اینکه ثبات رأی سبب ارتجاع و واپسگرایی آیت الله منتظری نمی شد، ظرفیت عاطفی و همسویی که ایشان با افراد قربانی و مظلوم جامعه داشت ویژگی دیگر آقای منتظری بود و هرگز اعتقادات مسلکی ایشان سبب این نبود که نسبت به افراد قربانی حتی اگر با اعتقاداتش همسویی نداشتند، بی اعتنا باشد. او نه تنها بی اعتنا نبود بلکه برای احقاق حقوق کسانی که هیچ گونه سنخیت فکری با او نداشتند حاضر به همه گونه فداکاری بود و این فداکاری را در طول زندگی اش انجام داد.

هرگز معیار و میزانی برای خودی و غیرخودی کردن قربانیان نداشت و دفاع از قربانیان صرف نظر از مسلک و عقیده شان ویژگی بارز آیت الله منتظری بود و این در شرایطی است که ایشان یک روحانی طراز اول و مرجع تقلید بود و همیشه برای چنین فردی این بیم وجود دارد که عواطفش تحت الشعاع گرایشات مسلکی اش قرار بگیرد.

بی ریایی و فروتنی ویژگی دیگر مرحوم آیت الله منتظری بود. هنگامی که ما درباره بیوت علما صحبت می‎کنیم گاهی تصورمان این است که علمایی در این جایگاه دست نیافتنی هستند اما آقای منتظری همیشه قابل دسترسی بود و این در دسترس بودن تنها اختصاص به دوستداران و یاران شان نداشت بلکه کسانی هم که شاید نسبت اخلاقی و اعتقادی مستقیمی با ایشان نداشتند، برایشان این دسترسی مقدور بود و حاصل می‎شد.

همچنین با وجود آنکه ایشان در چارچوب دانش کلاسیک حوزوی پرورش یافته بود و اصولا برجستگی علمی او به واسطه همین دانش کلاسیک حوزوی بود اما در عین حال این چارچوب کلاسیک مانع نبود که او به حوزه هایی وارد شود که ورود به آنها تا پیش از او بی سابقه یا کم سابقه بود.

مطالعاتی که ایشان در دهه های آخر عمرشان در حوزه حقوق بشر و ارتباطش با منابع اسلامی انجام داد کار ابتکاری بود که شاید بتوان گفت در نوع خود بی نظیر بود. بنابراین باید گفت آیت الله منتظری در متن سنت کلاسیک حوزوی نوآوری های بارزی داشت که حاکی از گشودگی ایشان به جهان های تازه بود.