آیت الله منتظری ، تجسم آرمان دست نیافته انقلاب پنجاه و هفت
"احمد سعیدی "
خبر رحلت آیت الله العظمی منتظری موجی از پیامهای تسلیت و بزرگداشت و بعضا اظهار نظر درباره ایشان را در پی داشت . پیامهایی که اکثریت طیفهای اجتماع ایران را دربر میگیرد. این سطح از توجه گسترده به ایشان نشانگر مقام و تأثیر عمیق ایشان در زمینه های مختلف اجتماعی است که چنین طیف وسیعی را به کلام آورده است .
در باب کرامات و خصوصیات ایشان سخن بسیار رفته است . تاریخ گواهی خواهد داد منش و کمال شخصیتی ایشان جزو نوادر در تاریخ سیاست و اخلاق جهان است ; این که ایشان در یک قدمی دستیابی به قدرتی شبه مطلق برای عدالت دست به عملی زدند که فرصت را به رقیبان داد که بتوانند ایشان را از صحنه سیاسی حذف کنند. عدالت برای کسانی که در بین آنها هم قطاران کسانی که فرزندش و نزدیکترین دوستانش را به قتل رساندند و از قتل او هم ، اگر میتوانستند، ابا نداشتند.
انقلاب 57 بر اساس آرمانی برای دست یافتن به حکومتی نقدپذیر بود اما با پیروزی انقلاب 57 چه در اجتماع و حاکمان دیده نشد و مردم و و اکثریتی از نخبگان انقلاب در برابر بسیاری از موارد بی عدالتی تنها به سکوت یا کناره گیری اکتفا کردند. علاوه بر نقدناپذیری دولت تازه ، نگاه دینی این دولت عرصه را بر گروههای بیشتری ، بسیار تنگتر نمود. ولی التزام آیت الله منتظری به دیدگاه رواداری حتی در زمانهایی که در معرض بیشترین فشارها بودند ایشان را از دفاع از حقوق افراد فارغ از التزامشان به اسلام بازنداشت . ایشان در سالهایی که دین به حربه ای برای سیاستمداران در سرکوب مخالفان و حکومت دینی از بالاترین مقدسات شده است با احترام به حقوق شهروندان و ارایه تفسیری متفاوت از دین ، هم از دین و هم از کرامت انسان پاسداری نمود. او در زمانهایی که خفقان ، چه پیش از انقلاب و چه پس از انقلاب ، اجازه بیان هیچ دیدگاهی را نمی داد شجاعتی داشت که بدون تأثیر از حب و بغض روشنی بخش دلها بود.
این عدالت خواهی که بنا بر قرائت این فقیه از دین بود استحکام بخش نگاه انسان مدار از دین شد، نگاهی که هم دین دار و هم بی دین را در سطح اجتماع یکسان میداند و حقی برای نوع انسان قایل است بر مبنای حقوق بشر و نه نسبت به حقوق مومنین و در آن پرهیزگار ملزم به حفظ حقوق دیگران است .
با نگاهی به زندگی پر بار ایشان میتوان گفت رویایی که مردم در انقلاب پنجاه و هفت جستجو میکردند حاکم شدن ارزشهایی این چنینی بودند. حکومتی که بتوانند در اوج قدرت پذیرای نقد باشند و در حیات خود کینه ورز و انتقام جو نباشد.
شاید از دست رفتن فرصت حکمرانی آیت الله منتظری این فرصت را از ما گرفت ولی در عوض به ما، با تجربه جمهوری اسلامی در سی سال گذشته ، درسی آموخت که این حق اجتماعی شیرازه عدالت در جامعه خواهد بود. آیت الله منتظری نسخه ای پالوده از التزام اجتماعی دینداران به عدالت این چنینی ارایه داد که در جامعه ای با پیشینه مذهبی ، هم حکومت و هم پرهیزکاران را به حقوق بشر ملتزم میکند.
روح پر فتوحش شاد باد.
در باب کرامات و خصوصیات ایشان سخن بسیار رفته است . تاریخ گواهی خواهد داد منش و کمال شخصیتی ایشان جزو نوادر در تاریخ سیاست و اخلاق جهان است ; این که ایشان در یک قدمی دستیابی به قدرتی شبه مطلق برای عدالت دست به عملی زدند که فرصت را به رقیبان داد که بتوانند ایشان را از صحنه سیاسی حذف کنند. عدالت برای کسانی که در بین آنها هم قطاران کسانی که فرزندش و نزدیکترین دوستانش را به قتل رساندند و از قتل او هم ، اگر میتوانستند، ابا نداشتند.
انقلاب 57 بر اساس آرمانی برای دست یافتن به حکومتی نقدپذیر بود اما با پیروزی انقلاب 57 چه در اجتماع و حاکمان دیده نشد و مردم و و اکثریتی از نخبگان انقلاب در برابر بسیاری از موارد بی عدالتی تنها به سکوت یا کناره گیری اکتفا کردند. علاوه بر نقدناپذیری دولت تازه ، نگاه دینی این دولت عرصه را بر گروههای بیشتری ، بسیار تنگتر نمود. ولی التزام آیت الله منتظری به دیدگاه رواداری حتی در زمانهایی که در معرض بیشترین فشارها بودند ایشان را از دفاع از حقوق افراد فارغ از التزامشان به اسلام بازنداشت . ایشان در سالهایی که دین به حربه ای برای سیاستمداران در سرکوب مخالفان و حکومت دینی از بالاترین مقدسات شده است با احترام به حقوق شهروندان و ارایه تفسیری متفاوت از دین ، هم از دین و هم از کرامت انسان پاسداری نمود. او در زمانهایی که خفقان ، چه پیش از انقلاب و چه پس از انقلاب ، اجازه بیان هیچ دیدگاهی را نمی داد شجاعتی داشت که بدون تأثیر از حب و بغض روشنی بخش دلها بود.
این عدالت خواهی که بنا بر قرائت این فقیه از دین بود استحکام بخش نگاه انسان مدار از دین شد، نگاهی که هم دین دار و هم بی دین را در سطح اجتماع یکسان میداند و حقی برای نوع انسان قایل است بر مبنای حقوق بشر و نه نسبت به حقوق مومنین و در آن پرهیزگار ملزم به حفظ حقوق دیگران است .
با نگاهی به زندگی پر بار ایشان میتوان گفت رویایی که مردم در انقلاب پنجاه و هفت جستجو میکردند حاکم شدن ارزشهایی این چنینی بودند. حکومتی که بتوانند در اوج قدرت پذیرای نقد باشند و در حیات خود کینه ورز و انتقام جو نباشد.
شاید از دست رفتن فرصت حکمرانی آیت الله منتظری این فرصت را از ما گرفت ولی در عوض به ما، با تجربه جمهوری اسلامی در سی سال گذشته ، درسی آموخت که این حق اجتماعی شیرازه عدالت در جامعه خواهد بود. آیت الله منتظری نسخه ای پالوده از التزام اجتماعی دینداران به عدالت این چنینی ارایه داد که در جامعه ای با پیشینه مذهبی ، هم حکومت و هم پرهیزکاران را به حقوق بشر ملتزم میکند.
روح پر فتوحش شاد باد.
.jpg)
